Page 46 - ATA YAYINCILIK 8. Sınıf Sınır Tanımayan Dil Bilgisi

ÖZNESİNE GÖRE FİİL ÇATISI
3905

1. Bir cümlenin yükleminde bildirilen işi, oluşu ya da 3. Edilgen çatılı fiiller “-l, -n” eklerini alır. Yalnız
hareketi özne yapabiliyorsa bu tür öznelere gerçek bu ekleri alan her fiil edilgen çatılı değildir. Bu
özne, özne yapamıyorsa sözde özne denir. Örne- eki alıp öznesi gerçek özne olan fiiller etken
ğin, “Çok uzaklardan bir ses duydu.” cümlesinin çatılıdır.
öznesi “o” sözcüğüdür ve “o” duyma işini yapabilir.
Yani bu cümlenin öznesi gerçek öznedir. “Uzaklar- Bu bilgiye göre,
dan bir ses duyuldu.” cümlesinin öznesi “bir ses” I. Karşı komşumuz bir sokak ötedeki apartmana
söz öbeğidir ve duyulma işini “bir ses” yapamaz, işi taşındı.
başkası yapabilir. Yani özne sözde öznedir. II. Bürodaki kullanılmış kâğıtlar depoya taşındı.
III. Listedeki tüm ihtiyaçlar akşama kadar alındı.
Bu bilgilere göre aşağıdaki cümlelerin hangi-
IV. Dün gece söylediğim sözlere alındı Ceylin.
sinde sözde özne kullanılmıştır?
cümlelerin hangileri edilgen çatılıdır?
A) Senin dediklerini harfi harfine uyguladı.
B) Herkes, yapılan uyarıların nedenini merak edi- A) I ve III. B) I ve IV.
yor. C) II ve III. D) II ve IV.
C) Eve geç gelen Tamer annesini endişelendirdi.
D) Yeni mobilyalar, yan taraftaki apartmanın
üçüncü katına çıkarıldı.
4. Bir cümlede çatı özelliği aranabilmesi için yüklem
olan sözcüğün çekimli fiil olması gerekir, yüklemi
isim ya da isim soylu sözcük olan cümlelerde çatı
özelliği aranmaz.

Bu bilgiye göre aşağıdaki cümlelerin hangisin-
de çatı özelliği aranmaz?

2. Öznesi gerçek özne olan fiiller etken çatılı, öznesi A) Bu konuyu çok iyi anlamış değilim.
sözde özne olan fiiller ise edilgen çatılıdır. B) Poşetin yırtılmasıyla domatesler caddeye sa-
çıldı.
Bu bilgiye göre aşağıdaki cümlelerin hangisin- C) Onun bineceği otobüs değildi karşıdan gelen.
de etken çatılı bir fiil vardır? D) Bulunduğu makama geçmek için yıllarca uğ-

A) Rakibine sert müdahale eden futbolcu uyarıldı. raştı.
B) Uyarıya rağmen bu futbolcu sert oynamaya
devam etti.
C) Tüm uyarılara rağmen sert oynayan futbolcu
oyundan atıldı. 5. I. EBA’ya giremediği için yeni bir şifre oluşturuldu.
D) Oyundan atılan futbolcu süresiz kadro dışı bı- II. Sizi tekrar karşısında görünce heyecanlandı.
rakıldı.
III. Eşi geç kalınca etrafa bakındı adam.
Yukarıdaki cümlelerin hangisi ya da hangileri
etken çatılıdır?

A) Yalnız II. B) I ve II.
C) I ve III. D) II ve III.

45