Page 279 - ATA YAYINCILIK 8. Sınıf Ben Korkmam Fen Bilimleri Soru Bankası

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE
ÇEVRE BİLİMİ

MADDE DÖNGÜLERİ VE ÇEVRE SORUNLARI - 1

AZOT DÖNGÜSÜ
Havada %78 oranında azot gazı bulunur. Bitkiler ve hayvanlar doğadaki
azottan direkt olarak faydalanamazlar. Canlının ihtiyacı olan azotun
kaynağını; azot bağlayan bakteriler, ölü organizmaların ayrıştırıcılar ta-
rafından parçalanması ve azotunun havadan şimşek ve yıldırımla yer-
yüzüne ulaştırılması durumları oluşturur. Bitkiler azot ihtiyacını kökleriy-
le topraktan, hayvanlar ise yedikleri bitki ve hayvanlardan karşılar.
• Havadaki azot gazı şimşek ve yıldırım olayları sırasında azotlu bi-
leşik olarak toprağa karışır. Ya da baklagillerin köklerinde yaşayan
azot bağlayıcı bakteriler havadaki azotu, azotlu bileşiğe dönüştürüp
toprağa verir.
• Bitkiler azotu topraktan alır. Diğer canlılarda besin zinciri yoluyla bit-
kilerden azotu alır.
• Canlılar ölünce ayrıştırıcı bakteriler, canlının yapısındaki azotu,
azotlu bileşik olarak toprağa verir.
• Topraktaki azotlu bileşiklerin bir kısmı yeniden kullanılırken bir kısmı
azot ayrıştırıcı bakteriler tarafından azot gazı olarak havaya verilir.

Aşağıda doğadaki azot döngüsü şematize edilmiş olup döngü ile ilgili grafikler çizilmiştir.

Buna göre, grafikler ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi söylenemez?
A) I. grafiğin oluşmasında azot bağlayıcı bakteriler etkilidir.
B) II. grafiğin oluşmasında azot bağlayıcı bakterilerin faaliyetleri etkilidir.
C) III. grafiğin oluşmasında yıldırım ve şimşek olayları etkilidir.
D) II. grafiğin oluşmasında azot ayrıştırıcı bakterilerin faaliyetleri etkili olabilir.

I. grafikte atmosferdeki azot miktarı azalıyor. Atmosferdeki azot şimşek ve yıldırım olayları ya da azot bağlayıcı bakteriler tarafından
azotlu bileşiğe dönüştürülüp toprağa verilir. Böylece atmosferdeki azot miktarı azalır. (A şıkkı söylenebilir.) II. grafikte topraktaki azot
miktarı azalıyor. Bitkilerin topraktaki azotu kullanması ya da azot ayrıştırıcı bakterilerin atmosfere azot gazı vermesi II. grafiğin oluşma-
sına neden olur. (B şıkkı söylenemez, D şıkkı söylenebilir.) III. grafikte topraktaki azotlu bileşik miktarı artıyor. Bu duruma şimşek ve
yıldırım olaylarına neden olur. (C şıkkı söylenebilir.)
Yanıt B

278