Page 85 - AYA YAYINCILIK 8. Sınıf 24 Deneme Sınavı Türkçe

8. Sınıf Türkçe Deneme Sınavı - 13

11. Bir ad ile bir yardımcı fiilin birleşmesi ile birleşik fiiller ortaya 13. Bir cümlede herhangi bir ek, sözcük ya da sözcük grubunun
çıkar. Bu fiillerde yardımcı fiilin görevi bir adı fiil durumuna gereksiz olarak yer alması bir anlatım kusurudur. Bu kusu-
getirmektir. Dolayısıyla esas anlam ad üzerindedir. Bu yar- run ortaya çıkmasının en önemli nedeni sözcük bilgisindeki
dımcı fiillerin en yaygın olanları -et ve -ol fiilleridir ama sayı- yetersizliktir. Örneğin, “Beyefendi, yandan bir profil resmini-
ları bu kadarla sınırlı değildir. Yardımcı eylemleri birbirlerinin zi çekelim.” cümlesinde “yandan” sözcüğü gereksizdir çün-
yerine ya da gereksiz kullanmak bir anlatım kusurudur. Aynı kü “profil” sözcüğü zaten bu anlama gelmektedir.
şekilde; yardımcı eylem olmadığı hâlde bir eylemi, yardımcı Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde gereksiz
eylem gibi kullanmak da bir anlatım kusurudur.
sözcük kullanımından kaynaklanan bir anlatım bozuk-
Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde yardımcı luğu yoktur?
eylemlerin yanlış kullanılmasından kaynaklanan bir an- A) Deprem bölgesindeki yaşam şartları herkesi çok zor-
latım bozukluğu yoktur?
luyor, sıcaklıklar sıfırın altında eksi on dereceye kadar
A) Müdürümüz Hulusi Bey’in toplantısı bitene kadar sizle- indi.
re biz yardımcı olabiliriz. B) Bu konularda çok daha uzun çalışmalar yapmalıyız, bu
B) Trafik polisi yolun sağını işgal eden kırmızı arabaya şekilde karşılıklı yazışmalarla bir sonuca varamayaca-
sesleniyordu: Bekleme yapma! ğız.
C) Kasabanın ileri gelenlerinin kurduğu futbol takımı dep- C) İnternetten aldığımız bu kıyafetlerin hiçbirini beğenme-
lasmandaki ilk maçında ağır bir yenilgi aldı. dik, bu yüzden hepsini geri iade etmek istiyoruz.
D) Bu saatlerde kalabalık olması gereken caddenin, sa- D) Bir günde yaklaşık bir saat boyunca, yalnızca elli sayfa
kinliğinden epey kuşku ettiler. kitap okuyarak okuma hızınızı iki katına çıkarabilirsiniz.

12. Deyim ve atasözleri dildeki kalıplaşmış yapılardır. Burada 14. Cümlede öznenin dışında kalan her öge doğrudan yüklemle
kalıplaşmaktan kastedilen iki husus vardır: Birincisi deyim ilgilidir ve ona bağlıdır. Özne ise yükleme bağlı olmamakla
ve atasözleri, duyan herkes tarafından anlaşılan ortak bir birlikte yüklemde bildirilen iş ya da oluşu gerçekleştirendir.
anlama sahiptir. Bu yönüyle deyim ve atasözlerinin anlam- Bir cümlede yüklem, doğru şekilde ve yerinde kullanılmış
ları kalıplaşmıştır. İkincisi bu sözleri oluşturan kelimelerin ise diğer ögeler de yüklemle uyum içinde olacaktır. Cümle
ve bu kelimelerin yerlerinin kalıplaşmasıdır. Bir deyim ya da ögeleri arasındaki uyumsuzluk, bu ögelerin dil bilgisi yönün-
atasözünde kelimeler başka kelimelerle değiştirilemez ve den veya anlamca birbirleri ile uyumsuz olmalarının sonu-
kelimelerin yerleri ile oynanamaz. Bu hususlara uyulmama- cudur.
sı anlatım bozukluğuna yol açar.
Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde özne-yük-
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde, lem uyumsuzluğundan kaynaklanan bir anlatım bozuk-
anlatım bozukluğunun nedeni bir deyimin yanlış anlam- luğu vardır?
da kullanılmasıdır?
A) Herkes bu tiyatro oyununu merakla bekliyor ve ilk gös-
A) Biraz daha ilerledikten sonra kendimizi iğne atsan yere terimi kaçırmak istemiyordu.
düşmez bir kalabalığın içinde bulduk. B) Yaşanan tatsızlıklardan sonra bu durumu anlayışla kar-

B) Onlar bir gün canciğer kuzu sarması oluverirler, ertesi şılayacağını pek sanmıyorum.
gün birbirlerini tanımayıverirler. C) Çoğu zaman, otel ağzına kadar doluymuşçasına otelin
C) Dosyaların bir an önce teslim edilmesi için çok çalışı- kapısını erkenden kilitlerdi.
yor, âdeta işi yokuşa sürüyordu. D) Öğretmenini her zaman can kulağıyla dinler, onun söz-
D) Kazandığı paraları bir türlü biriktiremez, har vurup har- lerine çok kıymet verirdi.
man savururdu.

3