Page 68 - ATA YAYINCILIK 4. Sınıf Çıtır Çıtır Fen Bilimleri Çalışma Kitabım
P. 68
Ad Soyad : ........................................................
MADDENİN ÖZELLİKLERİ
Maddenin Isı Etkisiyle Değişimi
Her maddenin bulunduğu ortama göre belli bir sıcaklığı vardır. Sıcaklıkları farklı maddeler
bir araya geldiklerinde aralarında ısı alışverişi olur. Isı akışı, sıcaklığı çok olan maddeden sıcaklığı
az olan maddeye doğru gerçekleşir. Isı alan maddenin sıcaklığı artarken ısı veren maddenin
sıcaklığı ise azalır. Bir maddenin sıcaklığı termometre ile ölçülür. Isı ve sıcaklık birbirinden farklı
kavramlardır.
Örneğin yeni haşlanmış sıcak yumurtayı soymadan
önce elimizin yanmaması için ilk olarak bir kaba soğuk su
koyarız ve yumurtaları soğuk suda biraz bekletiriz. Bir süre
sonra yumurtaların soğuduğunu, kaptaki suyun ise ısındığını
gözlemleriz. Bu işlem sonucunda yumurtaların kabuğunu elimiz
yanmadan soyarız. Bu olayda sıcak yumurta ile soğuk su ara-
sında ısı alış verişi olmuştur. Isı verdiği için yumurtanın sıcaklığı
azalırken, suyun sıcaklığı ise su ısı aldığı için artmıştır.
Hâl Değişimi
Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz hâlde bulunur. Maddeler ısının etkisiyle bir hâlden
başka bir hâle geçebilirler. Bu olaya hâl değişimi adı verilir.
Erime: Maddenin ısı alarak katı hâlden sıvı hâle geçmesine erime denir.
Örneğin sıcakta bekleyen dondurma bir süre sonra eriyerek katı hâlden
sıvı hâle geçmeye başlar.
Donma: Sıvı hâlde bulunan bir maddenin ısı vererek katı hâle geçmesine
donma denir. Örneğin buzluğa konulan su ısı vererek belli bir süre sonra
donarak buz olur ve katı hâle geçer.
Buharlaşma: Sıvı hâldeki maddelerin ısı alarak gaz hâline geçmesine
buharlaşma denir. Örneğin çaydanlıkta kaynayan su ısı alarak belli bir
süre sonra buharlaşır ve gaz hâline geçer.
Altın, gümüş, demir, cam gibi pek çok maddeye şekil vermek için
erime ve donma olaylarından faydalanılır. Bu maddeler önce yüksek
sıcaklıklarda ısıtılarak eritilir. Daha sonra kalıplara dökülür ve donması
beklenir. Bu sayede maddeye istenen şekil verilmiş olur.
66 67
