Page 29 - ATA YAYINCILIK 8. Sınıf Türkçe Yeni Nesil Sorular

7. İçinde fi ilimsi bulunan ya da birden fazla yü klemi bulunan cü mlelerde ögelerin ortak kullanımına dikkat edil-

melidir. Bir öge ortak kullanılamıyorsa o cü mlede öge eksikliği var demektir. Örneğin “Arabaya benzin aldım
ama yıkatmayı unuttum.” cümlesi, iki yü klemi olan ve bağlaçla bağlanan bir cü mledir. Bu cü mlede “arabaya”
sözü ortak kullanılmıştır. “Arabaya benzin aldım.” anlamca ve yapıca doğru bir cü mledir. “Arabaya yıkatmayı
unuttum.” cü mlesi ise anlamca yanlıştır çü nkü ikinci cü mlede “arabaya” sözü cümleye uymamıştır. Cü mlenin
doğru hâli ise şöyle olmalıdır: “Arabaya benzin aldım ama arabayı yıkatmayı unuttum.”

Buna göre aşağıdaki cü mlelerin hangisinde nesne eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Mantının sosunu hazırlayıp ü zerine döktü m.
B) Evde marul bitmişti ben de almak için manava gittim.

C) Akşamın serinliğinde çocuklar ü şü mü ş, eve girmişlerdi.
D) Şarkıya kendini kaptırdı ve yü ksek sesle söylemeye başladı.

8. Bir deyimin anlamca cü mleyle uyuşmaması anlatım bozukluğuna neden olur. “Kardeşini ateşler içinde görü nce
içi kıyıldı.” cü mlesinde “içi kıyılmak” bir deyimdir ancak kullanıldığı cü mleyle anlamca uyuşmamaktadır. İçi
kıyılmak, açlık nedeniyle midesinde eziklik hissetmek anlamına gelen bir deyimdir. Oysa cü mlede acıkmak
değil, ü zü lmek vurgulanmak istenmiştir. Cü mlenin doğru hâli şöyle olmalıdır: “Kardeşini ateşler içinde görü nce
içi yandı.”

Buna göre aşağıdaki cü mlelerin hangisinde anlatım bozukluğunun nedeni deyim yanlışlığıdır?

A) Hastalanmasının tek nedeni yemesine dikkat etmemesindendir.
B) Bü yü k ihtimalle iyi bir liseyi kazanırım kesin.
C) Teyzemin ele avuca sığmayan, uysal bir çocuğu var.

D) Kapıyı yavaş çarpsan ölü r mü sü n sanki!

9. Yazımı karıştırılan sözcü klerin birbirinin yerine kullanılması sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bir sözcü ğü n yeri-

ne yanlış anlam verecek şekilde başka sözcü k kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar. Örneğin “nü fus” ve
“nü fuz” sözcü kleri böyledir. Nü fus; bir ü lkede, bir bölgede, bir evde belirli bir anda yaşayanların oluşturduğu
toplam sayı anlamına gelir. Nü fuz ise içine işleme demektir. Bu iki sözcü ğü n birbirinin yerine kullanılması anla-
tım bozukluğuna yol açar.

Aşağıdaki cü mlelerin hangisinde bu açıklamadakine benzer bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Efe, sınıftaki en etken öğrencilerimden biriydi.
B) Bu çekingen ve ü rkek yapısı sosyalleşmesini engelledi.

C) Doktor, hasta yakınlarını sakin olmaları konusunda uyardı.
D) Şarkının söz ve bestesini birlikte değerlendirmelisiniz.
3