Page 268 - ATA YAYINCILIK 8. Sınıf Ben Korkmam Fen Bilimleri Soru Bankası

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE
ÇEVRE BİLİMİ

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ - 2

SOLUNUM
Tüm canlılar yaşamlarını devam ettirebilmek için ihtiyaç duydukları enerjiyi solunum yoluyla sağlar. Canlıların hücrelerinde besinlerden
enerji üretmesi olayına solunum denir. Solunum olayı gece, gündüz kesintisiz olarak devam eder. Farklı solunum çeşitleri vardır.
Oksijenli Solunum
Hücrelerde bulunan besinlerin oksijenle parçalanarak enerji (ATP) üretilmesine oksijenli solunum denir.

• Oksijenli solunumda oksijen ve glikoz kullanılır.
• Oksijenli solunum sonucunda su, karbondioksit ve
ATP oluşur.
• Besinler oksijenli solunumda parçalandığında çok
fazla enerji üretilir. Bu nedenle eneri ihtiyacı fazla
olan gelişmiş yapılı canlılarda oksijenli solunum
gerçekleşir.
• Oluşan ATP canlının yaşamsal faaliyetlerini gerçek-
leştirmek için kullanılır.
• Oksijenli solunum sonucunda oluşan karbondiok-
sit, kireç suyu ile tepkimeye girerek yeni bir madde
oluşturur. Dolayısıyla kireç suyu bulanır.
• Oksijenli solunum hücrenin sitoplazmasında başlar,
mitokondride devam eder.

Oksijensiz Solunum ve Fermantasyon
Besinlerin (glikozun) enzimler yardımıyla oksijen kullanılmadan parçalanıp enerji üretilmesi olaylarına oksijensiz solunum ve ferman-
tasyon (mayalanma) denir.
Glikozun oksijen kullanılmadan farklı bir madde ile
parçalanmasına oksijensiz solunum denir.
• Oksijensiz solunum sonucunda oksijenli solunuma
göre daha az enerji elde edilir.
Glikozun herhangi bir madde kullanılmadan enzim-
lerle parçalanmasına fermantasyon denir.
• Fermantasyon sonunda oluşan enerji oksijenli ve
oksijensiz solunum sonucunda oluşan enerjiden
daha azdır.

Fermantasyon çeşitleri şunlardır:
• Laktik asit fermantasyonu yoğurdun mayalanması sırasında ve insanların çizgili kaslarında gerçekleşir. Oksijenli solunum ile üretilen
enerji (ATP) yeterli gelmediğinde çizgili kas hücreleri fermantasyon yapar. Oluşan laktik asit yorgunluğa neden olur. Bu fermantas-
yonda karbondioksit oluşmaz.
• Etil alkol fermantasyonu hamurun mayalanması sırasında gerçekleşir. Bu olay sonucunda oluşan karbondioksit hamurun kabarma-
sını sağlar.
• Bu olaylar hücrenin sitoplazmasında gerçekleşir.
• Günlük hayatta hamurun mayalanması, üzüm suyundan sirke üretilmesi, sütten yoğurt elde edilmesi ve turşu yapımı sırasında ok-
sijensiz solunum gerçekleşir.

267