Page 250 - ATA YAYINCILIK 8. Sınıf Ben Korkmam Fen Bilimleri Soru Bankası

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE
ÇEVRE BİLİMİ

BESİN ZİNCİRİ VE ENERJİ AKIŞI

Canlı ve cansızlar arasında madde alışverişine dayalı, canlı ve cansızlardan oluşan sisteme ekosistem denir.
• Ekosistemin canlı ögelerini üreticiler, tükeciler ve ayrıştırıcılar oluşturur.
Üretici: Işığı kullanarak (fotosentez) kendi besinini kendisi üretebilen canlılardır. Bitkiler ve bazı mikroskobik canlılar üreticidir.
Tüketici: Besinini dışarıdan hazır olarak alan canlılardır. Yani diğer canlıları besin olarak tüketen canlılardır. Sadece üreticilerle (bitki-
lerle) beslenen canlılara otçul, hayvanlarla beslenen canlılara etçil, hem üretici hem de tüketicilerle beslenen canlılara hem otçul hem
de etçil canlılar denir.

Ayrıştırıcılar: Bitki ve hayvan atıkları ya da ölüleri ile beslenen canlılardır.
• Bu canlılar, atıkları parçalayarak toprağı mineral bakımından zenginleştirir.
• Şapkalı mantarlar, küf mantarları ve bazı bakteriler ayrıştırıcı canlılardır.

Üreticiden tüketiciye kadar canlıların birbirleriyle beslenmesi sonu-
cunda oluşan zincire besin zinciri denir.
• Besin zincirindeki canlılar arasında enerji aktarımı gerçekleşir.
• Besin zincirleri üretici ile başlar.
Üretici Otçul Etçil
Tüketici

Birden fazla besin zincirinden oluşan karmaşık beslenme ilişkisine besin
ağı denir.

Ekoloji piramidi: Bir besin zincirinde yer alan basamaklar arasındaki ilişkiyi gösterir.

• Ekoloji piramidinin tabanında üretici canlılar bulunur.
• Ayrıştırıcılar, ekoloji piramidinin her basamağındaki canlı atıklarını
ayrıştırdığı için piramidin yan tarafında gösterilir.
Çeşitli kimyasal maddelerin canlıların vücudunda parçalanamayıp bi-
rikmesine biyolojik birikim denir.

249