Page 184 - ATA YAYINCILIK 8. Sınıf Ben Korkmam Fen Bilimleri Soru Bankası
P. 184
MADDE VE ENDÜSTRİ
MADDENİN ISI İLE ETKİLEŞİMİ - 2
Maddelerin ısı alarak ya da ısı vererek bir hâlden başka bir hâle geçmesine hâl değişimi denir.
• Maddelerin hâl değiştirmesi için gerekli olan ısı, maddenin kütlesine bağlıdır. Örneğin, aynı cins sıvılardan miktarı fazla olanın diğeri
ile aynı sürede kaynaması için miktarı fazla olana daha fazla ısı verilmesi gerekir.
• Maddelerin hâl değiştirmesi için gerekli olan ısı maddenin cinsine bağlıdır. Örneğin, aynı miktardaki su ve etil alkolü aynı sürede
kaynatmak için suya daha fazla ısı verilmesi gerekir.
Isı alır
Süblimleşme
Maddelerin hâl değiştirirken aldıkları ya da verdikleri ısı-
Sıvı ya hâl değişim ısısı denir.
Gaz
Katı • Hâl değişim ısısı, maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
Erime Buharlaşma
Donma Yoğuşma
Kırağılaşma
Isı verir
Erime sıcaklığındaki 1 g katının sıvı hâle geçmesi (erimesi) için gereken ısıya, erime ısısı denir. Kaynama sıcaklığındaki 1 g sıvının
gaz hâle geçmesi (buharlaşması) için gereken ısıya, buharlaşma ısısı denir. Yoğuşma sıcaklığındaki 1 g gazın sıvı hâle geçmesi (yo-
ğuşması) için vermesi gereken ısıya yoğuşma ısısı denir. Donma sıcaklığındaki 1 g sıvının katı hâle geçmesi (donması) için vermesi
gereken ısıya donma ısısı denir.
• Aynı saf madde için
Erime ısısı = Donma ısısı
Erime sıcaklığı = Donma sıcaklığı
Buharlaşma ısısı = Yoğuşma ısısı
Isınma Grafiği Soğuma Grafiği
Sıcaklık (°C) Sıcaklık (°C)
110 110 Gaz
Kaynama Gaz Yoğuşma
100 100
Sıvı+gaz Gaz+Sıvı
Sıvı
Sıvı
Erime Donma
0 Zaman (dk.) 0 Zaman (dk.)
Katı+sıvı Sıvı+Katı
– 5 Katı – 5 Katı
• Isınma grafiğinde, madde sürekli ısı alır. Ancak sıcaklığı sürekli artmaz. Madde hâl değiştirirken sıcaklığı sabit kalır.
• Madde, hâl değiştirirken aldığı veya verdiği ısı taneciklerinin enerjisini değiştirir.
• Madde, hâl değiştirirken iki hâlde bulunduğu için heterojen görünür.
• Maddenin sıcaklığı artarken ya da azalırken tek hâlde bulunduğu için madde homojen görünür.
• Soğuma grafiğinde madde sürekli ısı verir. Ancak sıcaklığı hâl değiştirirken değişmez.
• Madde, ısı aldığında taneciklerin enerjisi artar. Taneciklerin hareketi ve tanecikler arasındaki boşluk artar.
• Madde, ısı verdiğinde taneciklerin enerjisi azalır. Taneciklerin hareketi ve tanecikler arasındaki boşluk azalır.
183
