Page 114 - ATA YAYINCILIK 8. Sınıf Ben Korkmam Fen Bilimleri Soru Bankası
P. 114

BASINÇ


                                                            BASINÇ - 3


            GAZ BASINCI
            Havanın Dünya’ya ve içindeki bütün cisimlere, moleküllerinin ağırlığı ve hareketi sayesinde yaptığı etkiye açık hava basıncı (atmosfer
            basıncı) denir.
            •  Vücut içindeki sıvı basıncı açık hava basıncını dengelediği için insanlar bu basıncı hissetmez.


                         Boşluk
                                    Açık hava basıncını ilk ölçen bilim insanı olan Torricelli, oluşturduğu bu düzenekle barometreyi keşfetmiştir.
                                    •   Torricelli deniz seviyesinde 0°C sıcaklıkta 1m (100 cm) uzunluğundaki cam boruyu tamamen cıva ile
                                      doldurup ters çevirerek cıva dolu çanağa daldırıyor. Bir süre sonra borudaki cıva seviyesinin 76 cm
              76 cm    Açık hava      olduğunu gözlemliyor. Açık hava basıncı, 76 cm yüksekliğindeki cıvanın basıncını dengeliyor.
                        basıncı
                                    •   Ölçüm yapılan yerin deniz seviyesinden yüksekliği arttıkça h (borudaki cıva yüksekliği) azalır. Çünkü
                                      yükseklere çıkıldıkça havanın yoğunluğu azalır. Açık hava basıncı düşer.



            Açık hava basıncının varlığının kanıtları:

            •  Metal küreler birleştirilip içlerindeki hava vakumlanarak boşaltılır. Daha sonra metal küreleri ayırmak
               için her iki tarafına atlar bağlanır ama küreler birbirinden ayrılamaz. Magdeburg Deneyi olarak adlandı-
               rılan bu deneyde kürelerin dışındaki açık hava basıncı, kürelerin içindeki basınçtan çok büyük olduğu
               için küreler birbirinden ayrılamaz.
            •  Lavabo pompasının lavaboya yapışması, tabağın kahve fincanına yapışması ya da meyve suyunun pipetle içilebilmesi açık hava
               basıncının varlığını kanıtlar.
            •  Dağcıların zirveye tırmanırken burunlarının kanamasının ya da kulaklarının tıkanmasının nedeni açık hava basıncının azalmasıdır.
               Vücut içi sıvı basıncı, dış basınçtan (açık hava basıncından) büyük olur.




                                             •  Ters çevrilmiş bardağın ağzına kapatılan kâğıda içeriden su basıncı, dışarıdan ise açık
               Su                  Su          hava basıncı etki eder. Kâğıda etki eden açık hava basıncı, su basıncından büyük olduğu
                                               için su dökülmez.

                       Kâğıt


                                Oyun hamuru


                                             •  Teneke içindeki hava tanecikleri ısınmanın etkisiyle tenekeden çıkar. Ağzı oyun hamuru
                                               ile kapatılan teneke kutuya uygulanan  açık hava basıncı, tenekenin içindeki basınçtan
                                               büyük olur ve teneke içeri doğru çöker.





                       Haşlanmış yumurta

                                             •  Şişedeki hava ısınmanın etkisiyle şişeden dışarı çıkar. Dolayısıyla açık hava basıncı, şişe-
                                               nin içindeki basınçtan büyük olur ve yumurta şişenin içine düşer.


                 Cam şişe

                                                                                                                   113
   109   110   111   112   113   114   115   116   117   118   119