Page 276 - ATA YAYINCILIK 5. Sınıf Ben Korkmam Fen Bilimleri Soru Bankası

ELEKTRİK DEVRE ELEMANLARI

BASİT BİR ELEKTRİK DEVRESİNDE LAMBA PARLAKLIĞINI ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER

Değişik ortamlarda farklı parlaklıkta yanan ampullere ihtiyaç duyulur. Bu nedenle ampulün parlaklığı değiştirilebilir. Ampu-
lün parlaklığını değiştirmek için yapılan deneylerde kontrol edilen, bağımsız ve bağımlı olmak üzere üç değişken kullanılır.
✦ Bir deneyde etkisi incelenmeyen ve sayısı değiştirilmeyen değişkene kontrol edilen değişken (sabit tutulan değiş-
ken) denir.

✦ Bir deneyde etkisi incelenen ve araştırmacı tarafından sayısı değiştirilen devre elamanına bağımsız değişken denir.
✦ Bir deneyde bağımsız değişkenden etkilenen, yani gözlenen sonuca bağımlı değişken (gözlenen değişken) denir.

Ampul sayısının ampul parlaklığına etkisi: Bir devredeki ampul sayısı artırıldığında ampul parlaklığı azalır.
Devredeki ampuller, pilin sağladığı enerjiyi paylaşır.
Bu nedenle ampul sayısı arttırıldığında ampullerin
enerjisi azalır. 1. devredeki ampuller, 2. devredeki
ampullerden parlak yanar.
Bağımsız değişken: Ampul sayısı

1. devre 2. devre Bağımlı değişken : Ampul parlaklığı
1. devre 2. devre Kontrol edilen değişken: Pil sayısı, anahtar sayısı
ve telin özelliği

Pil sayısının ampul parlaklığına etkisi: Bir devredeki pil sayısı artırıldığında ampul parlaklığı artar.
Devredeki pil sayısı artırıldığında devredeki enerji ar-
tar. Bu da ampullerin parlaklığını artırır.
Bağımsız değişken: Pil sayısı

Bağımlı değişken: Ampul parlaklığı
1. devre 2. devre
Kontrol edilen değişken: Ampul sayısı, anahtar sa-
1. devre 2. devre yısı ve telin özelliği

✦ Bir devredeki ampul ve pil sayısı aynı oranda artırılırsa ampul parlaklığı değişmez.

Yaprak, görselleri verilen devrelerden önce 1.sini, daha son- Ampul ve pil sayısındaki değişimler ampul parlaklığını etki-
ra 2.sini kuruyor. 1. ve 2. devrelerdeki ampul parlaklıklarını ler. Bu deneyde kontrol edilen değişken, pil sayısı; bağım-
kıyasladığında birbirlerinden farklı olduğunu gözlemliyor. sız değişken, ampul sayısı; bağımlı değişken ise ampul
parlaklığıdır.
Yanıt D

1 2

Bu durumda Yaprak’ın kurduğu devrelerde bağımlı de-
ğişken aşağıdakilerden hangisidir?
A) Pil sayısı B) Ampul sayısı
C) Anahtar sayısı D) Ampul parlaklığı

275