Page 113 - Ekspert EDU Fen Bilimleri 5. Sınıf

Hücre ve Organelleri E K S P E R T BÖLÜM 1

CANLILARIN YAPISINA YOLCULUK

1. BÖLÜM: HÜCRE VE ORGANELLERİ Bitki hücrelerinde hücre zarının dışında yer alan
( Canlının canlılık özelliği gösteren en küçük yapı ve görev ÖNEMLİ cansız, tam geçirgen yapıda ve hücre zarını
birimine hücre adı verilir. destekleyen hücre duvarı (hücre çeperi) bulu-
nur.
( İnsan vücudunda çok sayıda hücre bulunur. Buna karşın
tek bir hücreden oluşan canlılar da vardır.
DİKKAT Hücre duvarı hayvan hücrelerinde bulunmaz.
( En basit canlıdan en gelişmişine kadar tüm canlılar hücre-
den oluşur.

( Hücreyi çıplak gözle görebilmek mümkün değildir. Ancak
hücreyi mikroskop adı verilen teknolojik aletle görebiliriz. Sitoplazma

Oküler ( Çekirdek ile hücre zarının arasını dolduran yumurta akı kı-
vamında, yarı saydam ve akışkan bir sıvıdır.
Taşıma kolu ( Sıvı olduğu için büyük oranda sudan oluşur.
Objekt f ( Sitoplazmada bulunan ve beslenme, solunum, boşaltım
gibi yaşamsal faaliyetleri gerçekleştiren yapılara organel
Tabla Kaba ayar v dası denir.

Aydınlatma ışığı İnce ayar v dası ( Sitoplazmada yer alan organeller şunlardır: Mitokondri,
kloroplast, koful, sentrozom, ribozom, golgi cisimciği, en-
doplazmik retikulum ve lizozomdur.
M kroskobun bölümler

Ribozom: Protein sentezinden sorumlu organeldir. Tüm canlı
Hücrenin Temel Kısımları hücrelerde bulunur.
Hücreler, görevlerine ve bulundukları canlıya göre bazı farklı-
lıklar gösterse de üç temel kısımdan oluşur. Bunlar: E K S P E R T Golgi cisimciği (Golgi aygıtı): Bitki ve hayvan hücrelerinde

( Hücre zarı paketleme yapılması ve salgı (süt, ter, tükürük vb.) üretilme-
sinden sorumlu organeldir.
( Sitoplazma
( Çekirdektir. Mitokondri: Hücrenin enerji santrali gibidir. Gerek duyulan
enerji, oksijenli solunum ile mitokondride üretilir. Bitki ve hay-
van hücrelerinde ortak olarak bulunur.
Hücre zarı
Endoplazmik retikulum: Bitki ve hayvan hücrelerinde madde
S toplazma iletiminden sorumlu organeldir.

Çek rdek
Koful: Hücrede besin, su, atık gibi maddelerin depolandığı
yerdir. Hayvan hücrelerindeki kofullar küçük ve çok sayıdadır.
Bitki hücrelerindeki kofullar ise hayvan hücrelerindekilere göre
daha büyük ve az sayıdadır.

Lizozom: Hayvan hücresinde hücre içi sindirimde görevlidir.
İlkel bitki hücrelerinde bulunur. Gelişmiş bitki hücrelerinde bu-
Hücre Zarı lunmaz.

( Hücreleri çepeçevre saran canlı, esnek ve seçici geçirgen
bir yapıya sahiptir. Sentrozom: Gelişmiş bitki hücrelerinde bulunmayıp hayvan
hücrelerinde bulunur. Hücre bölünmesinde görev alır.
( Seçici geçirgen özelliği ile hücreye giren ve hücreden çı-
kan maddelerin denetimini yapar. Temel yapısı; protein, Kloroplast: Yalnızca bitki hücrelerinde bulunur. Yapısında bu-
yağ ve karbonhidrattan oluşur. lunan klorofil ile bitkilere yeşil renk verir. Fotosentez yaparak

( Hücreyi korur ve hücreye şekil verir. besin ve oksijen üretir.

113
E K S P E R T EDU FEN BİLİMLERİ